Pozwólmy zwisać nietoperzom

W Polsce żyje 26 gatunków nietoperzy i jest to druga co do wielkości grupa ssaków w naszym kraju. Od kilkunastu lat miłośnicy tych znajdujących się pod całkowitą ochroną zwierząt, spotykają się w gminie Korczyna na "Nocy Nietoperzy". W tym roku XVII "Noc Nietoperzy" pod hasłem "Nietoperz Przyjaciel Człowieka" odbyła się w sali domu ludowego w Czarnorzekach 25 września 2020.

- Z roku na rok jest coraz większe zainteresowanie "Nocą Nietoperzy", a także konkursem plastycznym dla dzieci i młodzieży. Promujemy naszą ideę w szkołach, zapraszając do udziału w konkursie, a także w spotkaniu, podczas którego w sposób niezwykle ciekawy i obrazowy opisywane jest życie nietoperzy - powiedział Gabriel Zajdel, prezes Oddziału Wojewódzkiego Stowarzyszenia Współpracy Polska - Wschód.

To nie są wampiry

Ze względu na panującą pandemię, spotkanie miało nieco mniej bogaty program, niż w poprzednich latach. Zorganizowana została konferencja i spotkanie z młodzieżą szkolną i nauczycielami. Nie odbyła się natomiast sesja naukowa z udziałem prelegentów z zagranicy.

Prof. dr hab. Bronisław Wołoszyn, największy w Polsce znawca nietoperzy, podkreślił, że ssaki te są niezwykle pożyteczne, zjadają masę szkodliwych owadów, w tym niezwykle dokuczliwe komary. Zaznacza, że nietoperzy nie trzeba się bać.

- Z gatunków, które możemy zaobserwować w Polsce, jedynie 3-4 są w stanie przegryźć skórę na palcu człowieka. Owszem, przenoszą choroby, w tym wściekliznę, ale problem ten w naszej strefie klimatycznej jest niezwykle rzadki. Dotyczy on głównie Ameryki Środkowej. W Polsce jako ssaki owadożerne nie są jej nośnikami. Mogą zachorować na wściekliznę, jak każde inne zwierzę. Żaden z naszych nietoperzy także nie żywi się krwią. Nie są to tropikalne wampiry - zaznaczył prof. Bronisław Wołoszyn.

Nietoperze w kościołach i cerkwiach

Jako miejsca schronienia nietoperze bardzo chętnie wybierają kościoły, cerkwie. Budowle te mają przeważnie duże poddasza i rzadko odwiedzane są przez ludzi. Gdy zaczyna się robić chłodno, zapadają w hibernację, czyli długi sen. Obniża się wtedy temperatura ciała, zwalniają się wszystkie procesy życiowe.

- Wcześniej gromadzą w sobie dużo tłuszczu. Pozwala im to na przeżycie, kiedy nie ma innego pożywienia. Nie śpią one jednak przez całą zimę. Budzą się co jakiś czas, jednak na każde wybudzenie zużywają dużą ilość zapasów tłuszczu. Trzeba więc im pozwolić spokojnie zwisać, żeby przeżyły do wiosny - apelował profesor Bronisław Wołoszyn.

Blisko człowieka

Dr Katarzyna Miłek z Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krośnie w swojej prelekcji zaznaczyła, że choć ssaki te żyją blisko człowieka, ale człowiek się do nich jeszcze nie przyzwyczaił.

- Może dzieje się tak dlatego, że nietoperze mają tak skryty tryb życia, że ciężko je dostrzec na co dzień. Trzeba być wnikliwym obserwatorem, a przecież koegzystują z nami już wiele tysięcy lat. Zasiedlają nie tylko budynki, ale od zawsze były obecne w jaskiniach. Teraz bardzo chętnie latem zasiedlają strychy, ale i nowoczesne budownictwo. Musimy je więc chronić i umożliwić im egzystencję i rozwój kolonii rozrodczych latem, a później bezpieczne zimowanie - powiedziała dr Katarzyna Miłek.

Czarnorzeckie sztolnie

Z kolei o tym, jaką historię kryją czarnorzeckie lasy opowiadał dr Edward Marszałek, rzecznik prasowy RDLP w Krośnie.

- Gdy ponad 30 lat temu zajrzałem do Czarnorzek po raz pierwszy jako leśnik, moją uwagę przykuły przede wszystkim dziury w ziemi. Las, owszem ma bardzo ciekawą historię, ale historia, która jest wydrapana w skale, czy ziemi jest niesamowita. Są w niej również elementy związane z nietoperzami - stwierdził Edward Marszałek.

W Czarnorzekach są dwa skupiska sztolni. Pierwsze z nich na północnym stoku Królewskiej Góry to efekt działalności górniczej mieszkańców Węglówki i zostało uruchomione prawdopodobnie w I połowie XIX wieku. Drugie, to południowe zbocze Suchej Góry. Może być ich nawet kilkadziesiąt, nie wszystkie zostały rozpoznane.

Wydobywano tutaj gruboziarnisty piaskowiec ciężkowicki, z którego pochodzą nagrobki na okolicznych cmentarzach oraz elementy wykończeniowe domów, jak między innymi podmurówki, progi, framugi drzwi przydomowych piwnic. Przez dziesiątki lat kamieniarstwo było tutaj bardzo rozwinięte. Jeszcze w latach 60. ubiegłego stulecia w Czarnorzekach funkcjonowała Spółdzielnia Pracy Wyrobu Osełek i Brusu.

Edward Marszałek wspomniał też, że w sztolniach można napotkać nietoperze.

- Przykładowo na Królewskiej Górze, w sztolni "Nelsona" o długości ponad 70 metrów mieszkają nietoperze - mopki. Nietoperze są również w sztolni "Nad Czają", gdzie spotykamy się co roku - powiedział rzecznik RDLP.

Nietoperz da się lubić

Konferencji towarzyszyło otwarcie wystawy „Świat nietoperzy” połączone z wręczeniem nagród laureatom konkursu plastycznego „Nietoperz da się lubić”. Na tegoroczny konkurs wpłynęły 183 prace. Umiejętności plastyczne ich autorów oceniała trzyosobowa komisja: Monika Jankowicz (Zespół Karpackich Parków Krajobrazowych), Gabriel Zajdel (Stowarzyszenie Współpracy Polska – Wchód), Aleksandra Prugar (GOK w Korczynie).

Jurorzy przyznali nagrody i wyróżnienia w trzech kategoriach wiekowych:
- Klasy I-III: 1. Julia Starowiejska (SP Lubatowa), 2. Marcelina Such (SP Lubatówka), 3. Weronika Długosz i Liliana Zygmunt (SP Lubatówka), wyróżnienia: Martyna Szmyd (SP Korczyna), Jakub Rudy (SP Krosno), Franciszek Styś (SP Potok).
- Klasy IV-VI: 1. Mikołaj Wilk (SP Równe), 2. Julia Chudzik (SP 15 Krosno), 3. Adrian Kopa (SP Łęki Dukielskie), wyróżnienia: Lena Gac (SP Łęki Dukielskie), Nadia Czekańska (SP Zalesie), Maja Asklar (SP Iwonicz-Zdrój), Milena Jajuga (SP Węglówka).
- Klasy VII-VIII: 1. Matylda Bużanowska (SP Łęki Dukielskie), 2. Julia Jucha (SP Potok), 3. Krystian Zych (SP Łęki Dukielskie), wyróżnienia: Aleksandra Knap (SP Lubatówka), Lena Węgrzyńska (SP 4 Krosno), Wiktoria Jurczak (SP Zalesie).

Nagrody zostały ufundowane głównie przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie, a także przez Gminę Korczyna, Lasy Państwowe, Zespół Karpackich Parków Krajobrazowych i Czarnorzecko-Strzyżowską Lokalną Grupę Działania.

Gośćmi XVII "Nocy Nietoperzy" byli między innymi przewodniczący Rady Gminy Korczyna Adam Paradysz, zastępca wójta Katarzyna Urbanek, prezes honorowy Stowarzyszenia Współpracy Polska – Wschód Stanisław Jucha, Tomasz Biały i Monika Jankowicz z Zespołu Karpackich Parków Krajobrazowych, leśnicy: Piotr Żywiec, Łukasz Krzakiewicz, Piotr Okólski. Spotkanie prowadził Wojciech Tomkiewicz, dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Korczynie.

W sztolni "Nad Czają"

W drugie części, tradycyjnie już, zorganizowane zostało wieczorne spotkanie plenerowe Przyjaciół Nietoperzy. Uczestnicy wraz z przewodnikami w grupach udali się na ścieżki przyrodnicze, a wszystkie grupy spotkały się pod "Sztolnią nad Czają". W sztolni tej również zimują nietoperze. Tam symbolicznie zamknięto kratę broniącą wstępu na zimę.

"Noc Nietoperzy" zorganizowana została przez Stowarzyszenia Współpracy Polska - Wschód przy współpracy Gminy Korczyna, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Gminnego Ośrodka Kultury w Korczynie, Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krośnie, Zespołu Karpackich Parków Krajobrazowych w Krośnie oraz Polskiej Akademii Nauk.