80 lat temu w Lesie Grabińskim z rąk żołnierzy ukraińskiego batalionu SS-Galizien zginęło 72 członków Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich oraz osoby cywilne. 24 lipca br. odbyły się uroczystości upamiętniające to tragiczne wydarzenie.
Rok 2024 obchodzony jest w gminie Iwonicz-Zdrój Rokiem Pamięci Pomordowanych Bohaterów w Lesie Grabińskim oraz Rzeczpospolitej Iwonickiej.
Dokładnie 80 lat temu, 24 lipca 1944 roku nad ranem pododdział ukraińskiego batalionu SS-Galizien pod niemieckim dowództwem barona Engelsteina i jego zastępcy, ukraińskiego majora, lekarza weterynarii Władimira Najdy, w Lesie Grabińskim dokonał egzekucji strzałem w tył głowy na 72 osobach przywiezionych z więzienia w Jaśle. W większości byli to członkowie Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. Najwięcej, bo 38 osób pochodziło z Lubatowej. Wśród ofiar byli też mieszkańcy Iwonicza, Krościenka Niżnego, Korczyny, Sanoka, Krosna, Biecza, Szerzyn, a 20 osób nie zostało rozpoznanych.
Ekshumacja pod przewodnictwem przewodniczącego Gminnej Rady Narodowej Stanisława Szajny oraz lekarzy Józefa Kaniaka i majora Józefa Aleksiewicza odbyła się na początku kwietnia 1945 roku. Uroczystości żałobne zorganizowane zostały 9 kwietnia 1945 r. Dwa lata później, 27 lipca 1947 roku poświęcony został pomnik ku czci pomordowanych w Lesie Grabińskim. W roku 1971 pomnik, dzięki staraniom komitetu odbudowy, został wyremontowany.
Blisko dziesięć lat temu, kontynuacji dzieła swoich poprzedników podjęło się Iwonickie Stowarzyszenie "Ocalić od Zapomnienia", stawiając sobie za cel, by pamięć o tych, którzy 80 lat temu złożyli w Lesie Grabińskim najwyższa ofiarę, trwała przez następne pokolenia.
Dzisiaj (24 lipca) zorganizowano uroczystości upamiętniające bohaterów pomordowanych przed 80 laty. Ze względu na opady deszczu, nie odbyły się przy pomniku w Lesie Grabińskim. Msza święta koncelebrowana została odprawiona w kościele parafialnym w Iwoniczu. Przewodniczył jej ks. Bogdan Nitka, proboszcz parafii w Iwoniczu-Zdroju, a homilię wygłosił proboszcz parafii Iwonicz, ks. Kazimierz Giera.
Przed rozpoczęciem liturgii, burmistrz gminy Iwonicz-Zdrój Grzegorz Nieradka przypomniał, że przed godziną 4 nad ranem 24 lipca 1944 roku, ciężarówki z więźniami wyruszyły z jasielskiego więzienia na wschód. Zatrzymały się dopiero w parku dworskim przez frontonem Pałacu Załuskich w Iwoniczu, który w tamtym czasie był przekształcony w siedzibę SS-Galizien.
- Więźniowie połączeni w pary, skuci w kajdany udali się pochodem w kierunku Lasu Grabińskiego. Szli potokiem. Niemczy i Ukraińcy z obawy przed aktywną na tym terenie partyzantką bali się iść otwartą przestrzenią. Kiedy doszli do jaru w Lesie Grabińskim i zobaczyli wykopany dół, wszystko stało się jasne. Ciała spoczęły w jednej zbiorowej mogile zasypane wapnem, warstwą ziemi i resztką gałęzi. Dzisiaj po 80 latach oddajemy hołd 72 bohaterom. Nie było wśród nich ważniejszych i mniej ważnych. Wszystkim należy się nasza cześć i hołd - powiedział burmistrz Grzegorz Nieradka.
Ks. Kazimierz Giera w homilii podkreślił, że Las Grabiński w Iwoniczu od 80 lat naznaczony jest największym cierpieniem i przelaną krwią żołnierzy, którzy walczyli wolną Polskę.
- W tej dolinie lasu znaczy to miejsce monumentalny pomnik z imionami i nazwiskami 72 zamordowanych osób. Wiedzieli, że są wartości za które nieraz trzeba oddać życie. Od tego roku miejsce w Lasie Grabińskim znaczą również 72 krzyże - stwierdził ks. Kazimierz Giera.
Druga część obchodów odbyła się na nowym cmentarzu przy Grobie Nieznanego Żołnierza. Odczytane zostały imiona i nazwiska zamordowanych osób, które udało się zidentyfikować. W hołdzie pomordowanym złożone zostały wieńce i wiązanki kwiatów. W części artystycznej zaprezentowała się Magdalena Rogowska.
W dzisiejszej uroczystości wzięli udział między innymi przedstawiciele rodzin zamordowanych ofiar; przewodniczący Sejmiku Województwa Podkarpackiego Jerzy Borcz; wiceprzewodnicząca Sejmiku Joanna Bril; radny Sejmiku Adam Śnieżek; Maria Parylak - członek Zarządu Powiatu Krośnieńskiego; prezes Uzdrowiska Iwonicz Piotr Komornicki; harcerze z 11 Drużyny Harcerskiej im. ks. Edwarda Kwaśnika z Lubatowej; Grzegorz Leszczyński z IPN; Zbigniew Żywiec, nadleśniczy Nadleśnictwa Dukla. Władze gminy Iwonicz-Zdrój reprezentowali również radni z przewodniczącym Rady Józefem Sowińskim i zastępcą burmistrza Stanisławem Zającem. Posterunek honorowy i poczet sztandarowy wystawiła 3 Podkarpacka Brygada Obrony Terytorialnej. Uroczystość uświetniły także poczty sztandarowe ze szkół i jednostek OSP z terenu gminy Iwonicz-Zdrój.
Organizatorem obchodów byli burmistrz Gminy Iwonicz-Zdrój i Centrum Kultury i Czytelnictwa w Iwoniczu-Zdroju, a partnerami społecznymi: Stowarzyszenie Przyjaciół Iwonicza-Zdroju, Iwonickie Stowarzyszenie "Ocalić od Zapomnienia" oraz Towarzystwo Miłośników Lubatowej.
W najbliższy piątek (26 lipca) w Iwoniczu-Zdroju odbędą się uroczystości upamiętniające 80. rocznicę Rzeczpospolitej Iwonickiej. O godz. 18.00 w kościele parafialnym odprawiona zostanie msza św. w kościele parafialnym. Po jej zakończeniu przy Krzyżu Millenijnym złożone zostaną wiązanki kwiatów. Na Palcu Dietla odbędzie się koncert patriotyczny w wykonaniu Gminnej Orkiestry Dętej z Krościenka Wyżnego oraz projekcja filmu "Rzeczpospolita Iwonicka - warto wiedzieć, trzeba zobaczyć". W sali widowiskowej "Wczasowicz" zaplanowano także spotkanie z Ryszardem Sługockim, ostatnim żyjącym partyzantem Rzeczpospolitej Iwonickiej, autorem wspomnień "Chłopak z Iwonicza".
Nikt jeszcze nie skomentował. Bądź pierwszy!